ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, 13 ਜੂਨ (ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ)– ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1.25 ਕਰੋੜ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹਨ, ਮਤਲਬ ਕਿ ਮਜ਼ਦੂਰ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 11 ਫੀਸਦੀ ਬੱਚੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ 1.25 ਲੱਖ ਬੱਚੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਪਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੋਲੇ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਵਜ਼ਨ ਚੁੱਕਣਾ, ਭੱਠਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਸੀਵਰੇਜ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਬੱਚੇ ਅਪਾਹਜ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ੋਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ,
ਕਿਉਂਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਸਸਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੀਵਰੇਜ ਅਤੇ ਖਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਘੱਟ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਾਲਚ ਜਾਂ ਡਰਾਵਾ ਦੇ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 21 ਅਤੇ 45 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 6 – 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮੁਫਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਵਰਦੀ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਦਾ ਖਾਣਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਕਿੰਨੀ ਸ਼ਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 5 ਤੋਂ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 9 ਕਰੋੜ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਇੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਬਜਟ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਲਗਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
